Το Κίνημα Femen, η Amina και τα 'μην πας γυρεύοντας'

Η Άμινα, με τα λόγια "Το σώμα μου είναι δικό μου" γραμμένα στο στήθος της.

     Θα πρέπει να ομολογήσω ότι η Femen-ιστική προσέγγιση του αντιπατριαρχικού αγώνα μέσω της γυναικείας γυμνότητας μ' άφηνε πάντα μ' ένα αίσθημα σύγχυσης και αμφιγνωμίας: Από τη μία, είμαι ένθερμη υποστηρίχτρια της ανάκτησης και επανοικειοποίησης των σωμάτων σε μια κουλτούρα που τα μεταχειρίζεται σαν ανδρικές κτήσεις σ' ένα φάσμα τόσο πολυεπίπεδο (εορτασμός της παρθενίας, εγκλήματα τιμής, μισογυνικοί θρησκευτικοί νόμοι, κλπ). Από την άλλη όμως, πάντα έβρισκα το πλαστό δίπολο της "σεμνά ενδεδυμένης" και της υπέρ-αποκαλυπτικής γυναίκας από καθόλου πειστικό ως γελοίο. "Με τι είσαι, λοίπον; Με τα βυζιά ή με τη μπούρκα; Πρέπει να διαλέξεις ή τη μία πλευρά ή την άλλη." Λες και δεν υπάρχει άλλη επιλογή.

       Εγώ λέω καμιά από τις δύο. Και τα δυο στερεότυπα μού φαίνονται σεξιστικά, εξευτελιστικά και καθόλου γόνιμα. Και θεωρώ την περίφημη διάκριση της αφοσίωσης σ' ένα απ' τα δύο μια καθαρή οπτική απάτη: για μένα πρόκειται για τις δυο πλευρές του ίδιου πατριαρχικού νομίσματος. Η πρώτη αντιμετωπίζει τη γυναίκα σαν εργαλείο πειρασμού που πρέπει να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης και επένδυσης. Η δεύτερη, σαν εργαλείο πειρασμού που πρέπει να εξαλειφθεί.

     Γι' αυτό, παρά το σεβασμό που τρέφω για τις Femen και τον αγώνα τους και παρά τις ακραία ελευθεριακές θέσεις μου γενικά περί σεξουαλικότητας, και περί της γυναικείας συγκεκριμένα, είμαι λιγάκι σαστισμένη από τη χρήση της γυναικείας γυμνότητας από τις Femen προκειμένου να στρέψουν το ενδιαφέρον στα γυναικεία ζητήματα. Μου γεννά τις εξής απορίες: "Τι θα γινόταν αν ένας άντρας το έκανε αυτό; Θα τύχαινε της ίδιας προσοχής/αγανάκτησης/κάλυψης; Γιατί πρέπει πάντα η γυναίκα να είναι αναγκασμένη να χρησιμοποιεί το σώμα της σαν "κράχτη"; Γιατί να χρησιμοποιείται το ανδρικό σώμα εν είδει κραυγής για ελευθερία και δημοκρατία;"

    Αυτός είναι ένας από τους βασικούς λόγους που επιμένουμε να δημοσιεύουμε ανδρικό γυμνό όσο και γυναικείο στο περιοδικό μας. Και είναι αλήθεια ότι η ισορροπία ήτανε δύσκολο να κρατηθεί: Ο σεξισμός είναι τόσο διάχυτος στον καλλιτεχνικό κόσμο όσο και στ' άλλα πεδία του βίου, και πολλοί καλλιτέχνες θα ομολογούσαν αβίαστα ότι το γυναικείο σώμα είναι "αισθητικά ανώτερο" από το ανδρικό. Ποιος το 'πε; Με ποιο κριτήριο; Μου θυμίζει κάπως μια από τις ηρωίδες μου, την καλλιτέχνιδα Λουίζ Μπουρζουά, που σε κάποιο πορτραίτο της από το Ρόμπερτ Μάπλθορπ το 1982, εμφανίζεται να φέρει ένα περίφημο φαλλικό γλυπτό, το Κοριτσάκι, σα λάφυρο υπό μάλης. Η υλοποίηση μιας ανταπόδοσης της ήττας στην πατριαρχία και στο όραμά της της γυναίκας ως "αντικείμενο", "κτήση" κι "εμπόρευμα.

      Αυτός ο αποσυντονισμός μου όμως δε σημαίνει, με κανένα τρόπο, ότι δεν υποστηρίζω το Femen-ιστικό αγώνα, κι ότι δεν είμαι εξοργισμένη από το γεγονός ότι μια από τις Τυνήσιες ακτιβίστριές του, η Άμινα, 19 χρόνων, αντιμετωπίζει τώρα τη φετβά που καλεί σε λιθοβολισμό της μέχρι θανάτου γιατί δημοσίευσε μια ημίγυμνη φωτογραφία του εαυτού της με τα λόγια "Το σώμα μου είναι δικό μου" γραμμένα στο στήθος της.

     Αυτός ο αποσυντονισμός μου δε σημαίνει, με κανένα τρόπο, ότι δεν είμαι εξαγριωμένη με τα κηρύγματα πολλών αντρών εκεί έξω που θεωρούν ότι μια γυναίκα που εκθέτει το σώμα της πάει γυρεύοντας. Το προκλητικό ντύσιμο δε γίνεται με κανένα τρόπο να εκλαμβάνεται ως πρόσκληση σε βιασμό ή παρενόχληση. Είναι προσωπική επιλογή. Η μπούρκα, από την άλλη, δε θα 'πρεπε με κανένα τρόπο να θεωρείται εργαλείο αυτο-άμυνας, όπως θα θέλαν να μας πείσουν αυτοί που την προωθούν. Στην πραγματικότητα, πολλές γυναίκες που είναι καλυμμένες απ' την κορφή ως τα νύχια παρενοχλούνται σεξουαλικά επίσης.

     Επιπλέον, γιατί η γυναίκα πρέπει να πληρώνει το τίμημα της αντρικής ξετσιπωσιάς; Τι διεστραμμένη αντίληψη της προσωπίκης ασφάλειας είν' αυτή; Πότε επιτέλους οι μάτσο (θρησκόληπτοι και μη) θα μάθουν πως οι γυναίκες είναι πλάσματα ελεύθερα και δεν υπάρχουν μόνο και μόνο για τους υπηρετούν και να ευαρεστούν τα βλέμματά τους;

    ...Κι αν χρειαστεί να τους λαφυραγωγήσουμε τον πούτσο για να το καταλάβουν και να το σεβαστούν, τότε αυτό ακριβώς θα κάνουμε.

Robert Mapplethorpe Louise Bourgeois 1982
© The Estate of Robert Mapplethorpe

μετάφραση: πρωτοβουλία κατά της ομοφοβίας Ξάνθης